W poniedziałek rano, podczas nadzwyczajnie zwołanej konferencji prasowej, Donald Tusk ogłosił swoją natychmiastową rezygnację z funkcji premiera Polski oraz lidera Koalicji Obywatelskiej. To wydarzenie wywołało natychmiastową falę komentarzy zarówno w Polsce, jak i w całej Europie. Tusk, uważany od lat za jednego z najbardziej doświadczonych i wpływowych polityków w Unii Europejskiej, odszedł bez wcześniejszych zapowiedzi, a jego słowa były zaskakująco krótkie i emocjonalne.
> — Doszedłem do wniosku, że to czas, by zakończyć swoją misję. Polska potrzebuje nowej energii, nowych ludzi i nowych pomysłów. Moja rola dobiegła końca — powiedział Tusk, nie odpowiadając na pytania dziennikarzy.
Kuluary polityczne w szoku
W kuluarach politycznych decyzja Tuska odbiła się szerokim echem. Jeszcze kilka dni wcześniej premier uczestniczył w rozmowach z Brukselą dotyczących przyszłości budżetu unijnego i nie dawał żadnych sygnałów, że planuje zakończyć swoją polityczną karierę. Politycy opozycji przyznają anonimowo, że taka decyzja była dla nich zupełnym zaskoczeniem.
— To wygląda niemal jak abdykacja. Tusk był twarzą całej proeuropejskiej opcji w Polsce. Bez niego układ sił może się kompletnie rozsypać — komentuje jeden z czołowych polityków Lewicy.
Z kolei Jarosław Kaczyński, lider Prawa i Sprawiedliwości, nie krył satysfakcji. — Polska polityka ma to do siebie, że nic nie jest wieczne. Donald Tusk odchodzi, my zostajemy — powiedział krótko, uśmiechając się znacząco do kamer.
Co było przyczyną?
Oficjalnych przyczyn rezygnacji Tusk nie podał, co uruchomiło falę spekulacji. Wśród najczęściej wymienianych powodów mówi się o zmęczeniu, problemach zdrowotnych, a nawet konfliktach wewnątrz samej Koalicji Obywatelskiej.
Od kilku miesięcy media donosiły o rosnącym napięciu między Tuskiem a młodszymi politykami KO, którzy coraz odważniej krytykowali konserwatywny styl zarządzania ugrupowaniem. Pojawiały się głosy, że „pokolenie Tuska” nie jest w stanie zaproponować niczego nowego, a lider z Gdańska coraz bardziej odstaje od nastrojów społecznych.
Eksperci zwracają także uwagę na wyraźne zmęczenie materiału. — Donald Tusk jest w polityce od ponad trzydziestu lat. Był premierem, szefem Rady Europejskiej, liderem partii. Każdy organizm ma swoje granice wytrzymałości, również psychicznej — mówi prof. Radosław Markowski, politolog z PAN.
Nie brakuje jednak teorii, że decyzja Tuska ma drugie dno i jest elementem większego planu politycznego, który dopiero się ujawni.
Europa zaniepokojona
Reakcje europejskich przywódców były niemal jednomyślne: zaskoczenie i obawy o przyszłość Polski na arenie międzynarodowej. Ursula von der Leyen napisała na platformie X:
> „Donaldzie, dziękuję za lata współpracy i obronę europejskich wartości. Twoje odejście to ogromna strata dla Europy.”
Podobne głosy płynęły z Berlina, Paryża czy Brukseli. Politycy unijni doceniali Tuska za jego wyważone, proeuropejskie podejście i skuteczność w rozmowach z Komisją Europejską. Jego rezygnacja rodzi pytania o kierunek, w jakim teraz pójdzie Polska. Czy proeuropejski kurs zostanie utrzymany? Czy wewnętrzne rozgrywki w Koalicji Obywatelskiej nie spowodują nagłego zwrotu na prawo?
Kto po Tusku?
Największą niewiadomą pozostaje to, kto przejmie schedę po Donaldzie Tusku. Choć mówi się o kilku nazwiskach — Rafał Trzaskowski, Borys Budka, Małgorzata Kidawa-Błońska — żadne z nich nie ma takiej pozycji, jaką miał były już premier.
— To koniec pewnej epoki. Tusk był ostatnim politykiem w Polsce, który potrafił grać na europejskiej scenie jak równy z równym. Jego następcy będą musieli zaczynać niemal od zera — uważa dr Anna Materska-Sosnowska z UW.
Pojawiają się także pogłoski o możliwych przedterminowych wyborach. Choć Konstytucja nie wymusza ich natychmiast, sytuacja polityczna może szybko wymknąć się spod kontroli.
Reakcje społeczne
Polacy są równie zaskoczeni, co politycy. W sieci trwa gorąca dyskusja. Zwolennicy Tuska mówią o ogromnej stracie dla Polski, przeciwnicy — o „końcu pewnej iluzji”.
— To nie był mój premier, ale trzeba mu oddać jedno: potrafił bronić Polski przed populizmem. Teraz będzie trudniej — napisała na Facebooku jedna z komentatorek.
Z kolei środowiska prawicowe nie kryją zadowolenia. Na forach internetowych i w mediach społecznościowych roi się od komentarzy w stylu „czas na oddech”, „Polska odzyska normalność” czy „koniec niemieckiej polityki w Warszawie”.
Co dalej z Tuskiem?
Choć sam Tusk nie zdradził, co zamierza robić po odejściu, pojawiły się plotki o powrocie do Brukseli, tym razem w roli doradcy lub eksperta. Inna teoria mówi o całkowitym wycofaniu się z życia publicznego.
— Możemy sobie wyobrazić, że Donald Tusk odchodzi do świata książek, podróży i życia prywatnego. Być może uznał, że polityka, szczególnie polska, jest dziś zbyt brutalna, by w niej trwać do końca — uważa prof. Markowski.
Niektórzy sugerują też, że to nie koniec kariery Tuska, a jedynie przerwa przed kolejnym rozdziałem. — On zawsze wracał. Politycy tej klasy rzadko mówią ostatnie słowo — zauważa jeden z dziennikarzy „Gazety Wyborczej”.
Nowy rozdział w polskiej polityce
Jedno jest pewne: odejście Donalda Tuska zamyka pewien rozdział w historii Polski. Rozdział, który trwał od lat 90., przez lata rządów Platformy Obywatelskiej, aż po jego powrót do krajowej polityki po latach w Brukseli. Niezależnie od oceny jego osoby, był on politykiem, który kształtował polską rzeczywistość przez dekady.
Przed Polską i Europą czas niepewności. Czy opozycja utrzyma stabilność bez swojego lidera? Czy Polska pozostanie silnym głosem w Unii Europejskiej? Odpowiedzi na te pytania poznamy zapewne już w najbliższych tygodniach.
—
Jeśli chcesz, mogę dodać cytaty fikcyjnych polityków, stworzyć bardziej dramatyczny lub satyryczny ton, albo napisać ten artykuł w stylu konkretnej polskiej gazety. Powiedz tylko, jaki klimat Ci odpowiada.