Prezes Trybunału Konstytucyjnego oskarża rządzących o zamach stanu! Składa zawiadomienie do prokuratury przeciwko Tuskowi i innym – polityczna burza w sierpniu 2025 roku
Warszawa, sierpień 2025 roku.
Polska scena polityczna znalazła się w stanie wrzenia. W samym środku wakacyjnego sezonu, gdy większość obywateli skupiała się na urlopach i codziennych sprawach, w stolicy wybuchła jedna z najpoważniejszych afer ustrojowych w historii III Rzeczypospolitej. Bogdan Święczkowski, Prezes Trybunału Konstytucyjnego, wyszedł przed kamery i oskarżył rządzących – z premierem Donaldem Tuskiem na czele – o zorganizowany zamach stanu.
Święczkowski poinformował, że 3 sierpnia 2025 roku podpisał i złożył w Prokuraturze Krajowej ponad 60-stronicowe zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez najważniejsze osoby w państwie. Dokument, według jego słów, opisuje „systematyczne działania prowadzące do obalenia konstytucyjnego porządku Rzeczypospolitej Polskiej” oraz „celowe niszczenie niezależności Trybunału Konstytucyjnego”.
Oświadczenie zostało wygłoszone 9 sierpnia, w sobotni poranek, na nadzwyczajnej konferencji prasowej zwołanej w siedzibie Trybunału przy al. Szucha. Obecni dziennikarze relacjonowali, że atmosfera była „ciężka jak przed burzą” – Święczkowski mówił powoli, wyraźnie, w tonie niepozostawiającym miejsca na interpretacyjne półcienie.
> – Nie mówimy tu o sporze politycznym. Mówimy o świadomych i skoordynowanych działaniach, które mają na celu zniszczenie fundamentów państwa prawa. W mojej ocenie mamy do czynienia z przestępstwem zamachu stanu – oświadczył.
Zarzuty i treść zawiadomienia
Według źródeł zbliżonych do Trybunału, zawiadomienie zawiera szczegółowy opis szeregu ustaw i decyzji rządu, które w ocenie Święczkowskiego zostały wprowadzone w sposób sprzeczny z Konstytucją oraz z pominięciem orzeczeń Trybunału. Ma tam być mowa o:
1. Nowelizacjach ustaw ustrojowych wprowadzanych w trybie ekspresowym, bez konsultacji społecznych i bez opinii organów konstytucyjnych.
2. Ignorowaniu wyroków TK, co w praktyce – zdaniem prezesa – oznacza faktyczne unieważnienie roli Trybunału w systemie władzy.
3. Bezpośrednich naciskach na sędziów, w tym próbach zmiany składu orzekającego w najważniejszych sprawach.
4. Przejęciu kontroli nad mediami publicznymi w celu kreowania jednostronnego przekazu dotyczącego działań rządu i sądownictwa.
Święczkowski, choć nie ujawnił całej treści zawiadomienia, podkreślił, że jest ono poparte „konkretnymi dowodami, dokumentami, stenogramami posiedzeń oraz oświadczeniami świadków”.
Reakcja rządu
Rząd odpowiedział na oskarżenia już kilka godzin później. Rzecznik prasowy Kancelarii Premiera nazwał wystąpienie Święczkowskiego „próbą wywołania kryzysu konstytucyjnego na zamówienie polityczne”.
> – Premier Donald Tusk od początku swojej kadencji działa w granicach prawa i w interesie obywateli. Zmiany, które wprowadzamy, mają na celu przywrócenie praworządności po latach chaosu i blokad w sądownictwie – powiedział rzecznik, dodając, że „Prezes TK próbuje wykorzystać urząd do celów politycznych”.
Nieoficjalnie politycy obozu rządzącego twierdzą, że Święczkowski działa w porozumieniu z opozycją, a jego działania mają na celu przygotowanie gruntu pod masowe protesty zaplanowane na jesień.
Opozycja w natarciu
Opozycja natychmiast wykorzystała sprawę jako dowód na „autorytarne zapędy rządu”. Lider jednego z ugrupowań prawicowych stwierdził w mediach społecznościowych:
> – Ostrzegaliśmy, że ta władza będzie chciała zlikwidować niezależne sądy. Teraz mamy czarno na białym: to nie są reformy, to zamach stanu.
W kolejnych godzinach na ulicach Warszawy pojawiły się pierwsze grupy demonstrantów – część z transparentami „Ręce precz od Trybunału” i „Stop dyktaturze Tuska”. Organizacje społeczne zapowiedziały, że w najbliższym tygodniu odbędzie się „Marsz w Obronie Konstytucji”, który może zgromadzić nawet kilkadziesiąt tysięcy osób.
Perspektywa prawna
Prawnicy są podzieleni w ocenie sytuacji. Część ekspertów wskazuje, że pojęcie „zamachu stanu” w polskim prawie karnym nie ma ścisłej definicji i najczęściej odnosi się do siłowego przejęcia władzy. Inni podkreślają jednak, że w orzecznictwie europejskim można spotkać interpretacje obejmujące także działania legislacyjne, jeśli ich celem jest faktyczne unieważnienie lub obejście konstytucji.
Profesor prawa konstytucyjnego z Uniwersytetu Warszawskiego zauważył:
> – Jeżeli rzeczywiście mamy do czynienia z sytuacją, w której rząd świadomie i w sposób planowy ignoruje wyroki Trybunału Konstytucyjnego, to można to uznać za naruszenie fundamentów ustrojowych państwa.
Tło polityczne
Sierpień 2025 roku jest dla rządu czasem intensywnych reform, ale też narastających napięć. Od początku roku gabinet Tuska forsuje pakiet ustaw, które – według jego deklaracji – mają „uzdrowić” wymiar sprawiedliwości i przywrócić pełne zaufanie do instytucji publicznych. Krytycy twierdzą jednak, że w praktyce zmiany te oznaczają centralizację władzy i podporządkowanie sądów egzekutywie.
Święczkowski już wcześniej wchodził w ostre spory z rządem, zwłaszcza w kwestii obsady stanowisk w Trybunale. Jednak nigdy wcześniej nie posunął się do tak daleko idących oskarżeń.
Potencjalne skutki
Jeżeli Prokuratura Krajowa uzna zawiadomienie za zasadne i wszczęte zostanie postępowanie, może to doprowadzić do bezprecedensowej sytuacji – postawienia przed sądem urzędującego premiera i kilku ministrów. Byłby to pierwszy taki przypadek w historii III RP.
Z drugiej strony, jeżeli śledztwo zostanie umorzone, może to zostać odebrane przez przeciwników rządu jako dowód na całkowite podporządkowanie prokuratury władzy wykonawczej.
Reakcja społeczna
Media społecznościowe zalała fala komentarzy – od oburzenia po szyderstwa. Zwolennicy Święczkowskiego publikują hasztagi #ZamachStanu, #ObronaKonstytucji i #TKPodOstrzałem. Stronnicy rządu kontrują hasłami #StopObstrukcji i #ReformaWymiaruSprawiedliwości.
Organizacje międzynarodowe, w tym niektóre stowarzyszenia sędziowskie z Europy Zachodniej, zapowiedziały, że będą „uważnie monitorować rozwój sytuacji w Polsce” i „oczekują pełnej przejrzystości w działaniach rządu oraz Trybunału”.
Kolejne dni
W najbliższych dniach Święczkowski ma przedstawić w Senacie raport na temat „zagrożeń dla ustroju państwa”. Z kolei premier Tusk planuje specjalne wystąpienie w Sejmie, w którym ma „przedstawić prawdziwy obraz sytuacji” i zaapelować o „zakończenie politycznych gierek kosztem obywateli”.
Nie ma wątpliwości, że sierpień 2025 roku zapisze się w historii Polski jako miesiąc ostrego konfliktu między władzą wykonawczą a władzą sądowniczą. Pytanie, czy ten spór zakończy się w salach sądowych, na ulicach, czy też w gabinetach politycznych, pozostaje otwarte.
—