W polskiej przestrzeni publicznej często dochodzi do ostrych starć pomiędzy przedstawicielami różnych środowisk politycznych i wojskowych. Jednak ostatni wpis Karola Nawrockiego, kandydata Prawa i Sprawiedliwości do Parlamentu Europejskiego oraz obecnego prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, wywołał szczególnie silne emocje. Odpowiedź Nawrockiego na wypowiedź emerytowanego generała Wojska Polskiego rozgrzała media społecznościowe i stała się przedmiotem szerokiego komentarza.
Co powiedział generał?
Całe zamieszanie rozpoczęło się od publicznej wypowiedzi generała Romana Polki, byłego dowódcy jednostki GROM, który w jednym z wywiadów skrytykował działania IPN oraz jego obecne kierownictwo. Generał zarzucił instytucji polityczne zaangażowanie, wypaczanie historii oraz instrumentalne traktowanie przeszłości w celu realizacji partykularnych interesów politycznych. Polko wskazał, że „polityka historyczna prowadzona przez IPN przestała być obiektywną analizą dziejów, a stała się narzędziem walki politycznej”, co jego zdaniem jest „niebezpieczne dla jedności narodowej i szacunku dla bohaterów”.
Reakcja Karola Nawrockiego
Na tę wypowiedź nie pozostał obojętny Karol Nawrocki, który już od kilku lat pełni funkcję prezesa Instytutu Pamięci Narodowej. Jako kandydat PiS do Europarlamentu, Nawrocki zdecydował się na publiczną odpowiedź w mediach społecznościowych. Opublikował wpis w godzinach nocnych, który od razu zyskał ogromne zainteresowanie.
„Panie generale Polko, z całym szacunkiem dla Pana służby wojskowej – nie pozwolę, by zbrukano dobre imię IPN i setek historyków, którzy z oddaniem i rzetelnością badają prawdę o naszej przeszłości” – napisał Nawrocki. „Insynuowanie, że kierownictwo IPN realizuje polityczne zamówienia, jest nie tylko niesprawiedliwe, ale i obraźliwe wobec naszej misji edukacyjnej i badawczej”.
Ton i forma odpowiedzi
Wpis Karola Nawrockiego był wyraźnie emocjonalny. Jego ton można było odczytać jako stanowczy, wręcz oskarżycielski. Oprócz obrony IPN, Nawrocki oskarżył generała Polko o „brak rozeznania w obecnej działalności Instytutu” i „podejmowanie opinii opartych na medialnych skrótach zamiast rzetelnej wiedzy”.
„Zastanawia mnie, skąd Pan czerpie swoje informacje – czyżby z gazet, które od lat próbują deprecjonować działalność Instytutu tylko dlatego, że przypominamy, kto był ofiarą, a kto katem w czasach komunizmu?” – dopytywał Nawrocki.
Odbiór społeczny i medialny
Wpis wywołał burzę. W mediach społecznościowych rozgorzała gorąca dyskusja. Zwolennicy Nawrockiego chwalili jego stanowczość i obronę IPN. „Brawo za odwagę. Ktoś w końcu musiał powiedzieć generałom, że nie mają monopolu na prawdę” – komentował jeden z użytkowników Twittera.
Z kolei krytycy zarzucali Nawrockiemu brak powagi, emocjonalność oraz próbę uciszenia głosu krytyki. „To bardzo źle, kiedy prezes instytucji państwowej atakuje byłego wojskowego za wyrażenie własnej opinii. To przypomina najgorsze czasy PRL, kiedy nie wolno było krytykować władzy” – oceniał jeden z publicystów w liberalnym portalu informacyjnym.
W tle kampanii wyborczej
Cała sprawa nie rozgrywa się w próżni – trwa kampania wyborcza do Parlamentu Europejskiego. Karol Nawrocki, jako kandydat PiS, stara się budować swój wizerunek na fundamencie twardej obrony polskiej tożsamości narodowej i patriotyzmu. Spór z generałem Polko wpisuje się w szerszy kontekst walki o pamięć historyczną i sposób narracji o polskiej przeszłości.
Dla wielu obserwatorów politycznych, reakcja Nawrockiego nie była przypadkiem. „To przemyślana strategia – pokazać siebie jako obrońcę prawdy historycznej, gotowego konfrontować się z każdym, kto uderza w polskie wartości” – komentował politolog dr Adam Rutkowski.
Polaryzacja narracji historycznej
Ten incydent po raz kolejny pokazuje, jak bardzo w Polsce historia przestała być wyłącznie nauką, a stała się narzędziem politycznej mobilizacji. Instytucje takie jak IPN są często w centrum tej walki – z jednej strony oskarżane o upolitycznienie, z drugiej chwalone za przywracanie pamięci o zapomnianych bohaterach.
Sam Nawrocki w kolejnych wpisach podkreślał, że nie zamierza „milczeć, kiedy ktoś próbuje podważać wiarygodność tysięcy dokumentów i badań prowadzonych przez IPN”. Jego zdaniem, „demokracja to także odpowiedzialność za pamięć narodową, której nie można oddać w ręce relatywizmu”.
Stanowisko MON i środowisk wojskowych
Co ciekawe, Ministerstwo Obrony Narodowej nie odniosło się bezpośrednio do wpisu Nawrockiego ani do wypowiedzi generała Polko. Jednak nieoficjalnie wiadomo, że w środowiskach wojskowych wypowiedź Nawrockiego została przyjęta z mieszanymi uczuciami. Część oficerów uważa, że spór z emerytowanym generałem powinien być rozwiązywany w sposób bardziej dyplomatyczny i z poszanowaniem munduru, inni zaś dostrzegają w tym wyraz silnego przekonania ideowego.
Czy to zaszkodzi Nawrockiemu?
Trudno przewidzieć, czy ten spór zaszkodzi kandydaturze Karola Nawrockiego w wyborach europejskich. Z pewnością jednak wzmocnił jego rozpoznawalność, szczególnie wśród wyborców prawicowych, dla których obrona „polskiej pamięci historycznej” jest sprawą fundamentalną.
Niektórzy politolodzy sugerują, że Nawrocki świadomie podjął to ryzyko, licząc na zyskanie poparcia elektoratu, który nie ufa elitom wojskowym z czasów transformacji ustrojowej.
Podsumowanie
Spór między Karolem Nawrockim a generałem Romanem Polko to kolejny przykład, jak historia staje się polem bitwy politycznej. Wpisy w mediach społecznościowych, emocjonalne reakcje i mocne słowa są dziś częścią kampanii wyborczych i walki o wpływy w przestrzeni publicznej.
Czy na tym polega demokracja – na wolności wypowiedzi, nawet jeśli bolesnej? Czy może jednak istnieją granice, których nie powinno się przekraczać w imię kampanii? Na te pytania każdy obywatel musi odpowiedzieć sobie sam, obserwując uważnie, kto i w jaki sposób reprezentuje jego wartości.