Karta do głosowania w II turze wygląda inaczej. Każdy powinien o tym wiedzieć
II tura wyborów prezydenckich to moment kulminacyjny każdego cyklu wyborczego – decydujące starcie pomiędzy dwoma kandydatami, którzy w pierwszej turze uzyskali największe poparcie. Choć wydawałoby się, że cały proces głosowania wygląda niemal identycznie jak za pierwszym razem, rzeczywistość jest bardziej złożona. Przede wszystkim inna jest sama karta do głosowania – zarówno pod względem graficznym, jak i formalnym. Ta pozornie drobna zmiana ma duże znaczenie, bo nieprawidłowo oddany głos może zostać uznany za nieważny. Dlatego warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę przed pójściem do urny.
Czym różni się karta do głosowania w II turze?
W pierwszej turze wyborów prezydenckich karta zawiera listę wszystkich zarejestrowanych kandydatów. Może ich być kilku, czasem nawet kilkunastu – ich nazwiska umieszczane są alfabetycznie, każde w osobnej rubryce z kwadratem, w którym zaznacza się wybór. Karta zazwyczaj ma formę broszury lub dużego arkusza papieru.
W II turze wyborów sytuacja wygląda inaczej. Z listy kandydatów pozostaje tylko dwóch, którzy otrzymali najwięcej głosów w pierwszym głosowaniu. Karta przyjmuje więc bardziej uproszczoną formę – najczęściej pojedynczej kartki A4 z dwoma nazwiskami, umieszczonymi w porządku alfabetycznym (a nie według uzyskanych wyników). Przy każdym nazwisku znajduje się kwadrat, w którym wyborca powinien postawić znak „X”, aby wskazać swojego kandydata.
Ta prostota niesie jednak pewne ryzyko. Ze względu na niewielką liczbę opcji, wiele osób odruchowo zaznacza dwa znaki, myląc kartę np. z ankietą. Inni nie zaznaczają żadnego, licząc, że „pusta karta” to forma protestu. W praktyce oba przypadki oznaczają głos nieważny.
Co dokładnie oznacza ważny głos?
Zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego, głos jest ważny tylko wtedy, gdy znak „X” (czyli dwie przecinające się linie w obrębie kratki) znajduje się przy jednym nazwisku. Nie można postawić znaku między kratkami, w dwóch kratkach naraz, ani też dopisywać niczego do karty. Nawet pozornie niewinne komentarze, rysunki czy poprawki mogą sprawić, że komisja uzna głos za nieważny.
W wyborach prezydenckich nie stosuje się „głosów preferencyjnych” ani tzw. głosów ujemnych. Nie istnieje też opcja „żadnego z powyższych”. Wyborca ma dokładnie dwa nazwiska i tylko jedną możliwość wyboru. Brak decyzji = brak wpływu na wynik.
Dlaczego ten szczegół ma tak duże znaczenie?
W II turze wyborów prezydenckich każdy głos waży więcej. Skoro pozostało tylko dwóch kandydatów, każdy oddany głos działa jak dźwignia – przybliża jednego z kandydatów do zwycięstwa. Dlatego wszystkie błędy formalne, wynikające z niewiedzy lub nieuwagi, mają ogromne znaczenie – szczególnie w sytuacji, gdy sondaże wskazują na niewielką różnicę poparcia.
Przykład? W 2020 roku Andrzej Duda wygrał II turę z Rafałem Trzaskowskim różnicą ok. 400 tysięcy głosów – przy ponad 20 milionach oddanych głosów. Gdyby więcej kart zostało uznanych za nieważne lub gdyby więcej wyborców wiedziało, jak prawidłowo głosować, wynik mógłby być inny.
W każdej elekcji kilkadziesiąt tysięcy kart jest unieważnianych – najczęściej właśnie z powodu błędów technicznych: zaznaczenia obu kandydatów, brak znaku „X”, nieczytelnych znaków lub dodatkowych dopisków.
Jak wygląda karta w praktyce?
Na górze znajduje się tytuł: „Karta do głosowania w II turze wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej”. Poniżej umieszczone są nazwiska kandydatów w alfabetycznej kolejności – każdy w osobnym wierszu, przy nazwisku kwadratowy obszar, w który należy wstawić znak „X”.
Przykładowa karta może wyglądać tak:
⸻
KARTA DO GŁOSOWANIA
w II turze wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej
dnia 22 czerwca 2025 r.
Proszę postawić znak „X” tylko przy nazwisku jednego kandydata.
☐ Kowalski Jan
☐ Nowak Piotr
⸻
Uwaga: tylko znak „X” (dwie przecinające się linie w obrębie kratki) jest uznawany za ważny! Inne znaki (kreska, kółko, krzyżyk poza kratką) nie będą liczone.
Najczęstsze błędy wyborców
1. Zaznaczenie dwóch kandydatów – głos nieważny.
2. Brak zaznaczenia żadnego kandydata – głos nieważny.
3. Postawienie znaku „X” poza kratką – głos nieważny.
4. Rysowanie lub dopisywanie komentarzy – głos nieważny.
5. Użycie ołówka (w komisjach są długopisy – użycie nieczytelnego narzędzia może zostać zakwestionowane).
Co zrobić, jeśli się pomylisz?
Jeśli zorientujesz się, że popełniłeś błąd przy głosowaniu – masz prawo poprosić o nową kartę. Wystarczy zgłosić się do członka komisji, unieważnić kartę i otrzymać nową. Pamiętaj: można to zrobić tylko raz! Druga pomyłka oznacza, że nie oddasz ważnego głosu.
Karta do głosowania za granicą
Polacy głosujący za granicą również otrzymują karty w podobnym formacie. Różnicą jest sposób doręczenia – najczęściej korespondencyjnie, zwłaszcza w krajach, gdzie nie można zorganizować fizycznych komisji. Warto dokładnie przeczytać instrukcję, ponieważ zagraniczne głosy muszą dotrzeć na czas – spóźnione koperty nie są brane pod uwagę.
Dodatkowo, w wielu przypadkach wyborcy muszą własnoręcznie podpisać oświadczenie o tajnym i osobistym głosowaniu – jego brak oznacza, że karta w ogóle nie zostanie rozpatrzona.
Edukacja wyborcza ma znaczenie
Co wybory, powraca temat tzw. edukacji obywatelskiej – czyli uświadamiania społeczeństwa, jak prawidłowo korzystać z narzędzi demokracji. Brak wiedzy proceduralnej bywa największym wrogiem demokracji. W ostatnich latach coraz więcej organizacji pozarządowych, portali internetowych i samorządów prowadzi akcje informacyjne: jak głosować, gdzie się zgłosić, co wziąć ze sobą do lokalu wyborczego.
Mimo to, statystyki pokazują, że w każdej elekcji dziesiątki tysięcy głosów przepadają – nie z powodu politycznych decyzji, ale przez błąd techniczny lub brak wiedzy.
Podsumowanie
II tura wyborów to decydujący moment dla przyszłości kraju – dlatego każdy szczegół ma znaczenie. Karta do głosowania w tej fazie różni się od tej z pierwszej tury: jest prostsza, ale bardziej wymagająca pod względem precyzji. Pamiętaj:
• Zaznacz tylko jednego kandydata.
• Użyj znaku „X” w kratce przy nazwisku.
• Nie dopisuj niczego na karcie.
• W razie pomyłki – poproś o nową kartę.
Twój głos może zadecydować o tym, kto przez najbliższe pięć lat będzie głową państwa. Nie pozwól, by przez niedopatrzenie został unieważniony.