Jarosław Kaczyński, były premier i wieloletni lider Prawa i Sprawiedliwości (PiS), 13 grudnia 2023 roku wygłosił kontrowersyjne oświadczenie, w którym stwierdził, że doszło do „likwidacji państwa prawa” w Polsce. Jego słowa były reakcją na polityczne wydarzenia związane z objęciem władzy przez nowy rząd Donalda Tuska po wyborach parlamentarnych z października 2023 roku.
Kontekst Polityczny i Wydarzenia z 13 Grudnia 2023 roku
Po wyborach parlamentarnych w Polsce 15 października 2023 roku, PiS straciło zdolność do samodzielnego rządzenia, mimo że zdobyło najwięcej głosów. Nowa większość parlamentarna, złożona z Koalicji Obywatelskiej, Trzeciej Drogi i Lewicy, przejęła władzę, a Donald Tusk został desygnowany na premiera. 13 grudnia 2023 r. odbyło się zaprzysiężenie nowego rządu, co zbiegło się z rocznicą wprowadzenia stanu wojennego w 1981 roku – wydarzenia o dużym znaczeniu historycznym w Polsce.
Tego dnia PiS i jego zwolennicy organizowali protesty przeciwko nowej władzy, oskarżając ją o działania sprzeczne z konstytucją. Właśnie w tym kontekście Jarosław Kaczyński wygłosił swoje przemówienie, w którym stwierdził, że Polska traci status państwa prawa.
Znaczenie Słów Kaczyńskiego
Słowa o „likwidacji państwa prawa” były częścią szerszej narracji PiS, która sugerowała, że nowy rząd dąży do zniszczenia instytucji demokratycznych, pomijania procedur i marginalizowania opozycji. Kaczyński i inni politycy PiS wskazywali na działania nowej większości parlamentarnej, takie jak:
1. Odwoływanie osób związanych z PiS ze stanowisk publicznych – m.in. zmiany w mediach publicznych i instytucjach państwowych.
2. Sposób przejęcia kontroli nad mediami publicznymi – 19 grudnia rząd Donalda Tuska podjął decyzję o rozwiązaniu dotychczasowych zarządów TVP, Polskiego Radia i PAP, co PiS uznało za działanie sprzeczne z prawem.
3. Kwestia Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego – spory o legalność dotychczasowych nominacji sędziowskich i decyzje podejmowane przez nową władzę.
Reakcje na Wypowiedź Kaczyńskiego
Reakcje na słowa Jarosława Kaczyńskiego były bardzo podzielone. Zwolennicy PiS uznali jego wypowiedź za uzasadnione ostrzeżenie przed autorytarnymi tendencjami nowej władzy. Krytycy natomiast zarzucili mu hipokryzję, wskazując, że to rządy PiS przez osiem lat były oskarżane o demontaż państwa prawa, m.in. przez łamanie zasad trójpodziału władzy i podporządkowanie sądownictwa politykom.
Donald Tusk i politycy nowej koalicji uznali słowa Kaczyńskiego za przesadzone i oderwane od rzeczywistości. Argumentowali, że nowy rząd dąży do przywrócenia praworządności i normalizacji relacji z Unią Europejską, która wielokrotnie krytykowała reformy sądownictwa przeprowadzone przez PiS.
Historyczne Nawiązania do 13 Grudnia
Data 13 grudnia ma w Polsce szczególne znaczenie, ponieważ to dzień rocznicy wprowadzenia stanu wojennego w 1981 roku przez generała Wojciecha Jaruzelskiego. PiS od lat wykorzystywało tę datę do podkreślania swojej antykomunistycznej retoryki i oskarżania przeciwników politycznych o kontynuowanie dawnych układów.
W 2023 roku PiS próbowało powiązać nową władzę z dawnym systemem komunistycznym, sugerując, że rząd Tuska stosuje metody autorytarne. Przekaz ten trafił do twardego elektoratu PiS, ale dla szerszej opinii publicznej był odbierany jako element politycznej walki i próba mobilizacji zwolenników w obliczu utraty władzy.
Podsumowanie
Wypowiedź Jarosława Kaczyńskiego z 13 grudnia 2023 roku o „likwidacji państwa prawa” była częścią politycznej narracji PiS po przejęciu władzy przez Donalda Tuska. Reakcje na te słowa były skrajnie różne, od poparcia wśród zwolenników PiS po krytykę ze strony przeciwników. Data 13 grudnia dodatkowo nadała temu wydarzeniu symboliczny charakter, wzmacniając emocje po obu stronach politycznej barykady.