Chcą zmienić polską flagę i godło. Heraldyk chwali propozycję
W ostatnich tygodniach na łamach mediów i w przestrzeni publicznej rozgorzała debata dotycząca możliwej zmiany polskich symboli narodowych — flagi oraz godła. Choć dla wielu Polaków te znaki stanowią nienaruszalną część tożsamości narodowej, nie brakuje głosów, że wymagają one korekty, a nawet gruntownej modernizacji. Wśród zwolenników zmian znajdują się historycy, graficy, heraldycy i przedstawiciele środowisk akademickich. Ich celem ma być nie tyle rewolucja, co przywrócenie symbolom właściwego kształtu i znaczenia, zgodnego z tradycją, heraldyką oraz obowiązującymi zasadami estetyki.
Dlaczego w ogóle rozważa się zmiany?
Jak wskazują eksperci, obecne wersje symboli narodowych zawierają liczne uproszczenia i odstępstwa od wzorców historycznych. Szczególną uwagę zwraca się na wygląd orła białego w godle. Wersja obowiązująca od 1990 roku, choć utrzymana w duchu tradycji, zawiera uproszczoną formę graficzną, która według niektórych nie oddaje dostatecznie majestatu i symboliki tego znaku.
Flaga Polski również bywa przedmiotem kontrowersji — nie tyle z powodu samych barw (biała i czerwona), które są nienaruszalne i zakorzenione w Konstytucji RP, co z powodu ich odcieni i sposobu prezentacji w przestrzeni publicznej. Heraldycy zwracają uwagę, że obecna definicja kolorów jako „biały i czerwony” jest zbyt ogólna i prowadzi do stosowania barw o różnym nasyceniu i odcieniach, co osłabia spójność i rozpoznawalność flagi jako symbolu narodowego.
Głos heraldyka: czas na korektę, nie rewolucję
Profesor Andrzej K. — uznany heraldyk i członek Komisji Heraldycznej przy MSWiA — w rozmowie z mediami nie tylko potwierdził zasadność rozważań nad zmianami, ale wręcz je pochwalił. Jego zdaniem, propozycje nowego wizerunku godła oraz precyzyjnego określenia barw flagi są dobrze ugruntowane historycznie i mają na celu przywrócenie ciągłości tradycji.
„Nie chodzi o zmianę symboli jako takich, lecz o przywrócenie ich historycznego brzmienia i wyglądu. Orzeł Biały przez wieki przedstawiany był z bardziej rozbudowanymi piórami, wyraźniejszymi szponami, koroną o konkretnej formie. Dziś mamy wersję uproszczoną, która zatraciła wiele z tych detali” — mówi profesor.
Co konkretnie miałoby się zmienić?
Projekt zmian zakłada kilka istotnych korekt:
1. Godło:
Nowa wersja orła białego miałaby nawiązywać do wzorców z okresu II Rzeczypospolitej, a nawet wcześniejszych — z czasów dynastii Jagiellonów. Planowane są zmiany w kształcie korony, poprawa proporcji skrzydeł, dodanie detali w upierzeniu oraz bardziej klasyczne ułożenie łap i ogona.
2. Flaga:
Barwy miałyby być dokładnie zdefiniowane w przestrzeni barw CIE (czyli według współczesnych standardów graficznych), co pozwoliłoby na jednolitą produkcję flag na potrzeby państwowe i oficjalne. Proponowany odcień czerwieni to karmazyn — kolor historycznie związany z polskimi sztandarami.
3. Sztandary wojskowe i urzędowe:
Planowana jest także unifikacja wzorów używanych przez jednostki wojskowe, urzędy państwowe i samorządowe. W tej chwili istnieje wiele lokalnych wariacji, które — choć często piękne i zakorzenione lokalnie — wprowadzają chaos w systemie heraldycznym państwa.
Opinie społeczne: zachwyt, ale i niepokój
Jak można było się spodziewać, projekt wywołał mieszane uczucia w społeczeństwie. Część obywateli wyraża zadowolenie z faktu, że państwo chce zadbać o swoje symbole i nadać im bardziej reprezentacyjny, godny wygląd. Inni obawiają się, że nawet niewielkie zmiany mogą zostać odebrane jako próba naruszenia świętości narodowej.
„Nie mam nic przeciwko zmianom, jeśli są one dobrze przemyślane i poparte wiedzą historyczną. Ale boję się, że politycy mogą wykorzystać to do celów propagandowych” — mówi pani Iwona, nauczycielka historii z Wrocławia.
Z kolei pan Marek, grafik komputerowy z Gdańska, podkreśla: „W dobie cyfryzacji musimy mieć symbole, które są jednoznaczne, łatwe do reprodukcji i estetycznie spójne. Obecne godło jest trudne do odwzorowania bez specjalnych narzędzi — a to przeczy idei nowoczesnej identyfikacji wizualnej państwa”.
Historia zmian symboli narodowych
Warto przypomnieć, że symbole Polski wielokrotnie ulegały modyfikacjom. W okresie zaborów różne wersje orła były używane przez emigrację, organizacje patriotyczne i powstańcze. W II Rzeczypospolitej przyjęto klasyczną wersję orła w koronie, zaprojektowaną przez Zygmunta Kamińskiego. W czasach PRL korona została usunięta, a godło znacznie uproszczono. Dopiero po 1989 roku przywrócono koronę, jednak nie w pełni zgodnie z wersją przedwojenną.
Zmiany w flagach również miały miejsce — na przykład w czasie powstań narodowych używano często flag z herbami lub dodatkowymi symbolami, które dziś uznawane są za historyczne warianty.
Co dalej?
Obecnie propozycja zmian znajduje się na etapie konsultacji społecznych i eksperckich. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zapowiedziało, że projekt nowelizacji ustawy o symbolach narodowych trafi do Sejmu najwcześniej w drugiej połowie roku. W międzyczasie planowane są kampanie informacyjne, debaty publiczne oraz publikacje edukacyjne na temat znaczenia i historii symboli państwowych.