TV Republika z debatą przed drugą turą wyborów. Jest zasadniczy problem
Debata przed drugą turą wyborów prezydenckich lub parlamentarnych to kluczowy moment kampanii wyborczej. To właśnie wtedy kandydaci mają ostatnią okazję, by przekonać nieprzekonanych, zmobilizować swoich zwolenników i zdobyć przewagę nad rywalem. Tym bardziej istotne jest, aby taka debata była przeprowadzona w sposób profesjonalny, pluralistyczny i bezstronny. Tymczasem decyzja o przeprowadzeniu debaty przed drugą turą wyborów w TV Republika budzi kontrowersje i wskazuje na zasadniczy problem dotyczący standardów medialnych i równości szans.
TV Republika – medium o jasno określonym profilu
TV Republika od lat znana jest z jednoznacznie konserwatywnego i prawicowego profilu. To medium, które konsekwentnie wspiera określone środowiska polityczne, zwłaszcza związane z Prawem i Sprawiedliwością oraz środowiskami narodowo-katolickimi. Choć pluralizm mediów jest zjawiskiem pozytywnym, to sytuacja, w której debata wyborcza o decydującym znaczeniu odbywa się na antenie jednej z najbardziej jednostronnych stacji, rodzi pytania o bezstronność i uczciwość procesu wyborczego.
Nie chodzi tu o kwestionowanie prawa tej stacji do organizowania własnych debat czy programów publicystycznych. Problemem jest to, że TV Republika została wybrana jako główne medium do przeprowadzenia oficjalnej debaty drugiej tury, co oznacza, że tysiące Polaków będą odbierać tę transmisję jako równoważną z narodową debatą publiczną. Tymczasem obawy o jej obiektywizm są nie tylko uzasadnione, ale wręcz nieuniknione.
Zasady równości w kampanii wyborczej
Podstawową zasadą kampanii wyborczej jest równość szans. Kandydaci powinni mieć dostęp do tych samych kanałów komunikacji, powinni być traktowani równo przez organizatorów debat, a formaty spotkań powinny być ustalane wspólnie. W przypadku TV Republika już sama historia jej działalności i dobór publicystów wskazuje, że jeden z kandydatów może liczyć na zdecydowanie łagodniejsze traktowanie niż drugi.
Jeśli debatę prowadzi dziennikarz jawnie sympatyzujący z jedną stroną politycznego sporu, pytania mogą być tendencyjne, czas rozmowy nierównomiernie rozdzielony, a reakcje prowadzących mogą wpływać na postrzeganie kandydatów. Co więcej, sposób przedstawienia relacji po debacie – w serwisach informacyjnych, analizach i komentarzach – również może być skrzywiony.
Brak zgody kontrkandydata
Jak donoszą media, jeden z kandydatów odmówił udziału w debacie w TV Republika, wskazując na brak gwarancji uczciwego traktowania i jawne zaangażowanie tej stacji po stronie jego przeciwnika. To postawiło sztab drugiego kandydata w niewygodnej sytuacji – z jednej strony, chce wykorzystać okazję do występu medialnego, z drugiej – ryzykuje, że debata bez kontrkandydata zostanie uznana za jednostronną farsę.
Taka sytuacja podważa sens samej debaty. Debata bowiem – jak sama nazwa wskazuje – zakłada konfrontację poglądów, prezentację różnych stanowisk i możliwość zadania trudnych pytań. Występ jednego tylko kandydata nazywany debatą to zabieg PR-owy, a nie prawdziwa rozmowa przedwyborcza.
Rola mediów publicznych
Tradycyjnie debaty przed drugą turą odbywały się w mediach publicznych – głównie w TVP. Choć i ta stacja od 2015 roku była często krytykowana za sprzyjanie władzy, to jednak miała techniczne zaplecze, zasięg i status „oficjalnego nadawcy”. TV Republika – mimo wzrostu oglądalności po październiku 2023 roku – wciąż pozostaje stacją niszową, dostępna tylko w części pakietów kablowych i cyfrowych. Wielu Polaków po prostu jej nie odbiera.
Co więcej, decyzja o przeniesieniu debaty z TVP do TV Republika została podjęta bez szerokiej konsultacji społecznej czy politycznej. Nie przeprowadzono otwartego konkursu ofert, nie zaproponowano debaty w formule multimedialnej z udziałem kilku redakcji. Taka decyzja pogłębia podziały i sprzyja tworzeniu zamkniętych baniek informacyjnych.
Potrzeba nowego modelu debat
Cała sytuacja unaocznia potrzebę stworzenia nowego, trwałego modelu debat wyborczych w Polsce. Wzorem państw zachodnich warto rozważyć powołanie niezależnej komisji debat, która koordynowałaby formaty, terminy, zasady i miejsca debat – niezależnie od woli partii rządzącej. Taka komisja mogłaby składać się z przedstawicieli środowisk akademickich, dziennikarskich, prawniczych i organizacji społecznych.
Model ten nie tylko zwiększyłby zaufanie społeczne do procesu wyborczego, ale też umożliwiłby wypracowanie reguł minimalizujących ryzyko stronniczości mediów. Debaty mogłyby być rotacyjnie organizowane przez różne stacje – od TVP, przez Polsat i TVN, po mniejsze media regionalne czy internetowe.
Odbiór społeczny i potencjalne skutki
Decyzja o przeprowadzeniu debaty w TV Republika może mieć odwrotny skutek od zamierzonego. Zamiast zwiększenia zainteresowania wyborami i frekwencji, może doprowadzić do dalszego zniechęcenia wyborców i utraty wiary w bezstronność instytucji publicznych. W dobie kryzysu zaufania do mediów, takie działania tylko pogłębiają podziały społeczne.
Nie bez znaczenia jest także reakcja zagranicznych obserwatorów. Polska, jako kraj należący do Unii Europejskiej i podlegający ocenie instytucji międzynarodowych, powinna dbać o najwyższe standardy demokratyczne. Stronnicze debaty, organizowane przez media jawnie sprzyjające jednej stronie, mogą być oceniane jako naruszenie zasady równości wyborczej.
Podsumowanie
Debata przed drugą turą wyborów to wydarzenie o fundamentalnym znaczeniu dla demokracji. Powinna być przestrzenią uczciwej konfrontacji poglądów, a nie instrumentem propagandowym. Powierzenie jej organizacji TV Republika – stacji o jednoznacznym profilu ideologicznym – rodzi poważne zastrzeżenia i stawia pod znakiem zapytania równość szans kandydatów.
Obecna sytuacja pokazuje, jak pilna jest potrzeba reformy systemu organizacji debat w Polsce. Bez niezależnych reguł i nadzoru, kolejne kampanie będą jedynie potwierdzeniem postępującej erozji zaufania do procesu wyborczego. Jeśli chcemy zachować demokrację w jej istocie, musimy zadbać o jej podstawowe narzędzia – w tym rzetelne i bezstronne debaty.