Z wielkim smutkiem środowisko artystyczne w Polsce oraz wszyscy miłośnicy teatru i filmu przyjęli wiadomość o śmierci jednej z najwybitniejszych polskich aktorek – Jadwigi Jankowskiej-Cieślak. Miała 74 lata. Jej odejście to ogromna strata dla polskiej kultury, a jej dorobek artystyczny pozostanie na zawsze w pamięci widzów, kolegów z branży oraz historyków kina i teatru.
Wczesne życie i początki kariery
Jadwiga Jankowska-Cieślak urodziła się 15 lutego 1951 roku w Gdańsku. Od najmłodszych lat wykazywała zainteresowanie sztuką, a szczególnie aktorstwem. Po ukończeniu liceum postanowiła pójść za głosem serca i dostała się na Wydział Aktorski Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie, którą ukończyła w 1972 roku. Już na studiach zwracała na siebie uwagę nieprzeciętnym talentem, emocjonalną głębią i niezwykłą wrażliwością.
Jej debiut sceniczny miał miejsce jeszcze w trakcie studiów, ale prawdziwa kariera rozpoczęła się od momentu zaangażowania do Teatru Ateneum w Warszawie. Z czasem występowała również na deskach innych prestiżowych teatrów, takich jak Teatr Powszechny, Teatr Dramatyczny czy Teatr Studio.
Sukcesy filmowe
Choć była ceniona za swoją pracę sceniczną, prawdziwą ogólnopolską (a nawet międzynarodową) sławę przyniosły jej role filmowe. Jednym z najważniejszych momentów w jej karierze był występ w filmie “Inny świat” (1982) w reżyserii Márty Mészáros. Za tę rolę została uhonorowana prestiżową nagrodą dla najlepszej aktorki na Festiwalu Filmowym w Cannes. Było to jedno z największych osiągnięć polskiego aktorstwa w tamtym czasie.
Występowała również w takich filmach jak:
“Konopielka” (1981) – ekranizacja powieści Edwarda Redlińskiego, w której zagrała wyrazistą i odważną postać kobiecą,
“Sam na sam” (1977),
“Wezwanie” (1996),
“Rysa” (2008),
“W imię…” (2013) – film Małgorzaty Szumowskiej, doceniony na Berlinale,
“Śubuk” (2022), gdzie zagrała jedną ze swoich ostatnich ról.
Jej kreacje były pełne pasji, wewnętrznego napięcia i psychologicznej prawdy. Potrafiła wcielać się zarówno w bohaterki tragiczne, jak i silne, niezależne kobiety. Często grała postacie zmagające się z traumą, wykluczeniem, samotnością.
Działalność teatralna
W teatrze stworzyła niezapomniane role, m.in. w spektaklach takich reżyserów jak Kazimierz Kutz, Jerzy Grzegorzewski, Zygmunt Hübner, Krystian Lupa czy Piotr Cieplak. Cechowała ją umiejętność głębokiego przeżywania postaci i subtelne, ale intensywne środki wyrazu. Jej gra była niepowtarzalna – często na granicy ciszy i szeptu, ale niosąca ogromną siłę wyrazu.
W ciągu swojej kariery zdobyła wiele prestiżowych nagród teatralnych, w tym Feliksa Warszawskiego, Złotą Maskę czy Nagrodę im. Aleksandra Zelwerowicza.
Życie prywatne
Prywatnie była żoną znanego aktora i reżysera Piotra Cieślaka, który zmarł w 2015 roku. Przez wiele lat tworzyli jeden z najbardziej znanych i cenionych duetów w polskim świecie artystycznym. Mieli dwoje dzieci.
Jadwiga Jankowska-Cieślak znana była ze swojej skromności, dystansu do popularności i mediów. Unikała błysku fleszy, skupiając się na pracy twórczej i rodzinie. Wielokrotnie podkreślała, że sztuka jest dla niej formą misji – sposobem na opowiadanie o człowieku, jego lękach, miłości, pragnieniach.
Działalność społeczna
Aktorka była również zaangażowana społecznie i politycznie. W czasach PRL wspierała opozycję demokratyczną, była związana z ruchem „Solidarność”, za co spotkały ją represje ze strony władz. W wolnej Polsce nie przestawała angażować się w sprawy ważne dla społeczeństwa – wspierała prawa człowieka, była ambasadorką różnych inicjatyw charytatywnych i kulturalnych.
W 2007 roku została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla kultury narodowej oraz za działalność społeczną i obywatelską.
Dziedzictwo i wpływ
Odejście Jadwigi Jankowskiej-Cieślak to moment symboliczny – wraz z nią kończy się pewna epoka w polskim kinie i teatrze. Była przedstawicielką pokolenia aktorów, które traktowało swoją profesję jako powołanie i służbę. Jej twórczość była wymagająca, niekiedy kontrowersyjna, ale zawsze autentyczna i głęboko humanistyczna.
Wielu młodych aktorów i aktorek wskazuje ją jako swoją inspirację. Była wzorem nie tylko artystycznym, ale i moralnym – osobą, która nie godziła się na kompromisy, która wierzyła w siłę sztuki i w godność człowieka.
Reakcje środowiska
Wiadomość o jej śmierci wywołała falę poruszenia. W mediach społecznościowych i w prasie pojawiły się liczne wpisy kolegów po fachu, reżyserów, krytyków i zwykłych widzów. Wszyscy podkreślają jej wielkość, skromność, niepowtarzalność.
Maja Komorowska, aktorka:
“Jadzia była nie tylko wielką aktorką, ale i niezwykłym człowiekiem. Jej obecność na scenie i poza nią zostanie ze mną na zawsze.”
Andrzej Chyra, aktor:
“Trudno pogodzić się z tą stratą. Jej role uczyły nas, czym jest prawda w sztuce.”
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego również wydało specjalne oświadczenie, w którym uhonorowano wkład Jankowskiej-Cieślak w rozwój polskiej kultury i życia społecznego.
Ostatnie pożegnanie
Informacje o pogrzebie aktorki nie zostały jeszcze oficjalnie podane. Wiadomo jednak, że zostanie pochowana w Warszawie, obok męża, Piotra Cieślaka. Organizatorzy zapowiadają możliwość publicznego pożegnania dla wszystkich, którzy chcą oddać jej hołd.
—
Podsumowanie
Jadwiga Jankowska-Cieślak była artystką wybitną – odważną, niepokorną, wrażliwą. Przez całe życie pozostała wierna swoim wartościom, swojej sztuce i ludziom. Jej dorobek to nie tylko znakomite role, ale i świadectwo życia w zgodzie z własnym sumieniem. Pozostawiła po sobie ogromną pustkę, ale też bogactwo, z którego kolejne pokolenia będą mogły czerpać.